अनाहत सत्य (भाग 13)

 अनाहत सत्य

भाग 13

गोविंदने संध्याकाळी त्याच्या वडिलांच्या ऑफिसमधल्या प्युनला पाठवून संस्कृतीला निरोप दिला होता; 'सकाळी चार वाजता गेट जवळ ये. लवकरचं विमान आहे.'

नैना हॉस्टेलवर पोहोचली तेव्हा संस्कृती तिची बॅग भरत होती. नैना खोलीत आली तरी संस्कृतीने तिची दाखल घेतली नाही; कारण संस्कृतीला कोणताही वाद नको होता. नैना खोलीत आली आणि शांतपणे आपल्या पलंगावर बसून संस्कृतीचं निरीक्षण करायला लागली. संस्कृतीने बॅग भरली आणि एका बाजूला केली. एककीकडे हात काम करत होते आणि संस्कृतीच्या मनात नकळत वादळ सुरू होतं. तिने वॉर्डनला 'वडिलांकडे जाते आहे'; असं सांगितलं होतं. जर काही विषय निघाला तर तेच कारण नैनाला सांगायचं तिने मनात ठरवलं होतं. गोविंदने सकाळी चारला तयार राहायला सांगितलं होतं; त्यामुळे संस्कृती लवकर झोपण्याची तयारी करत होती. बराच वेळ झाला तरी नैना काही एक न बोलता संस्कृतीकडे बघत बसली होती. का कोण जाणे पण नैनाचं असं बघणं संस्कृतीला अस्वस्थ करायला लागलं होतं. दुर्लक्ष करायचं कितीही ठरवलं तरी संस्कृतीला ते अवघड व्हायला लागलं. शेवटी स्वतःच्या पलंगावर बसत तिने नैनाकडे थेट बघितलं आणि विचारलं; "असं का बघते आहेस तू माझ्याकडे?"

"संस्कृती, तुला वेरूळ लेण्यांना जायचं आहे न; चल... मी घेऊन चालते तुला. पण गोविंद बरोबर नको जाऊस." नैनाने एकदम बॉम्बच फोडला संस्कृतीच्या डोक्यावर.

"तुला कोणी सांगितलं मी गोविंद बरोबर वेरूळ लेणी बघायला जाते आहे?" संस्कृतीने नकळत मान्यच करून टाकलं नैनाकडे.

"कोणी सांगितलं हे महत्वाचं नाही सांस्कृती... तू गोविंद सोबत जाते आहेस आणि ते योग्य नाही; असं माझं मत आहे." नैना अत्यंत निर्विकार चेहेऱ्याने पण गंभीर आवाजात म्हणाली.

"नैना! हे अति होतं आहे बरका. मला माझे वडील देखील सांगत नाहीत मी कुठे, कधी आणि कोणासोबत जायचं ते. मग तू कोण मला सांगणारी? मला जे हवं ते करीन मी." संस्कृती तावातावाने म्हणाली.

"मी कोण.... तू कोणाचं एकतेस किंवा नाही ऐकत... तुझ्या वडिलांचा तुझ्या आयुष्यातला नक्की रोल काय आहे... हे सगळं एका पॉइंटला क्षुल्लक आहे संस्कृती. आत्ता सर्वात महत्वाचा मुद्दा हा आहे की तू वेरूळ लेण्यांकडे गोविंद सोबत जाणं बरोबर नाही." अजूनही नैना त्याच त्या गंभीर आवाजात बोलत होती.

मात्र नैनाच्या त्याच त्या बोलण्याने संस्कृतीचा पारा चढत होता. "बरं! जर तुझं मत आहे की मी गोविंद सोबत तिथे जाऊ नये तर मला कारण सांग. ते कारण पटलं तरच मी तुझं एकेन. केवळ तुला वाटतं म्हणून मी तुझं ऐकायला मी तुझ्या हाताखाली काम करत नाही. माझं स्वतःचं असं अस्तित्व आहे तिक्ष्णा." संस्कृतीच्या तोंडून फटाके फुटल्यासारखे शब्द बाहेर पडत होते.

संस्कृतीचं शेवटचं वाक्य ऐकून नैना एकदम ताठ झाली. तिचे मुळात मोठे असलेले डोळे खूपच मोठे झाले. तिने तिच्या पलंगाची गाडी घट्ट धरून ठेवली.... एकटक संस्कृतीकडे बघत नैना बसून राहिली. असेच अत्यंत तंग वातावरणातले काही क्षण गेले आणि संस्कृती भानावर आली. तिला नैनाचा खूपच राग आला होता. त्यामुळे एकही अक्षर न बोलता ती नैनाकडे पाठ करून पलंगावर आडवी झाली आणि तिने डोळे मिटले. संस्कृतीला वाटलं होतं की झालेल्या चिडचिडीमुळे तिला झोप लागणार नाही. पण काही क्षणातच संस्कृती गाढ झोपली होती. संस्कृतीला नक्की झोप लागली आहे याची खात्री करून घेत नैनाने खोलीचा दिवा बंद केला आणि दार ओढून घेत ती खोलीच्या बाहेर आली.

नैना परत एकदा कालच्याच खिडकीजवळ जाऊन उभी राहिली.

"हो! तिने मला तिक्ष्णा म्हणून हाक मारली." नैना बाहेर बघत बोलत होती. पण ती कोणाशी बोलत आहे ते मुळीच कळत नव्हतं. तिची मान मात्र वर होती. "मला मान्य आहे की हे योग्य नाही. पण तिला कोणीही काही सांगून ती ऐकत नाही; तुम्हाला देखील ते चांगलंच माहीत आहे...... मला ही असंच वाटतंय की तिला काहीतरी आठवतं आहे. पण ती अजूनही एकूण सत्यापासून खूप दूर आहे...... हो.... मी तिच्या घड्याळच बंद करून टाकलं आहे. त्यामुळे तिला इतक्या लवकर जाग येणार नाही आणि तो इथे या इमारतीच्या आत येऊ शकत नाही. त्यामुळे किमान एका दिवसासाठी तरी मी तिचं जाणं टाळू शकते...... मान्य आहे की हा कायमचा उपाय नाही. पण मला सत्य माहीत आहे; त्यामुळे प्रत्येक पाऊल उचलताना मला विचार करावा लागतो. तिला काहीच कल्पना नसल्याने ती केवळ संस्कृती म्हणून विचार करते आहे..... हो! मी यावर कायमस्वरूपी उत्तर शोधून काढीन." नैना बोलायची थांबली आणि मागे वळली. त्यावेळी तिथे एकही मुलगी नव्हती हे नैनाचं नशीब होतं. नाहीतर नैनाचं ते रूप बघून त्या मुलीने घाबरून किंकाळी फोडली असती किंवा बेशुद्ध देखील पडली असती. अत्यंत ताठ मानेने आणि सरळसोटपणे चालणाऱ्या नैनाचे डोळे पारदर्शक काचेप्रमाणे चमकत होतेआणि तिची लांबलचक वेणी जिवंत असल्याप्रमाणे तिच्या पाठीवर वळवळत होती.

नैना एका क्षणासाठी देखील झोपली नव्हती. तिने संस्कृतीचा फक्त गझर बंद केला होता असं नाही तर तिने तिचं घड्याळ देखील बंद करून टाकलं होतं. त्यामुळे संस्कृतीला जाग येणं शक्यच नव्हतं. तरीही संस्कृतीला आपसूक जाग आली तर तिला जाण्यापासून परावृत्त करण्यासाठी नैना तिच्या पलंगावर ताठ बसून होती.

साडेतीन वाजण्याच्या सुमाराला अचानक त्यांच्या खोलीच्या दारावर थाप पडली. वेळ इतकी शांततेची होती की तो आवाज खूपच मोठा झाला. अनपेक्षितपणे खोलीचं दार वाजल्याने नैना क्षणभरासाठी गोंधळून गेली. उठून दार उघडून कोण आहे हे बघण्याच्या अगोदरच नैनाला बाहेरून वॉर्डनचा आवाज आला.

"संस्कृती.... ए संस्कृती.... उठलीस का ग? तुला निघायचं आहे न?" वॉर्डनच्या त्या मोठ्या आवाजाने संस्कृतीला जाग आली. ती पटकन पलंगावर उठून बसली. नेहेमीची सवयीची वेळ नसल्याने संस्कृती पूर्ण गोंधळून गेली होती. इतक्यात परत एकदा खोलीचं दार वाजलं आणि पाठोपाठ वॉर्डनचा आवाज; "अग नैना... तुला तरी हाका ऐकू येता आहेत का? त्या संस्कृतीला उठव बघू... ती आज तिच्या वडिलांकडे जायला निघणार आहे. खूप लवकरचं विमान आहे तिचं." वॉर्डनच्या आवाजाने आजू बाजूच्या खोल्यांमधल्या मुली देखील जाग्या झाल्या होत्या बहुतेक. संस्कृतीला तर पूर्ण जाग आली होती. झटकन पलंगावरून खाली उतरत तिने खोलीचं दार उघडलं. समोर वॉर्डन हसत उभी होती. "अग अलार्म लावायला विसरली होतीस की काय? बरं झालं न मला उठवायला सांगितलं होतंस ते. मला रात्रीची झोपच नसते ग धड. त्यामुळे तीन वाजल्या पासून माझं घड्याळाकडे लक्ष होतं. साडेतीन झाले आणि आले इथे तुला उठवायला. बरं; आता पटकन आवर आणि निघ. तसही आत्ता मेस बंद आहे; त्यामुळे तुला चहा देखील मिळणार नाही आहे... काय?" वॉर्डन तिच्या नेहेमीच्या मोकळ्या बाडबडण्याच्या सवयीप्रमाणे बोलायला लागली. तिला अडवत संस्कृती हलक्या आवाजात म्हणाली; "Thank you very much madam. खरंच गाढ झोप लागली होती मला. तुम्ही उठवलंत ते बरं झालं." त्यावर हसत वॉर्डन म्हणाली; "तू म्हणाली होतीस उठवा जमलं तर... मी म्हंटलं न जमायला काय? उठवते! बरं आवर तुझं आणि निघ हो."

वॉर्डन गेली आणि संस्कृती खोलीचं दार लावून घेत मागे वळली. तिने एकदा तिच्या घड्याळाकडे बघितलं. संस्कृतीचं घड्याळ बंद होतं. ते नक्कीच नैनाने बंद केलं असणार हे संस्कृतीच्या लक्षात आलं. पण तिला नैनाशी वाद घालायचा नव्हता. तिने पलंगावर ताठ बसलेल्या नैनाकडे बघितलं आणि पटकन स्वतःचं आवरून बॅग उचलून ती खोली बाहेर पडली.

संस्कृती खोलीबाहेर गेली आणि नैनाने अस्वस्थ होत डोळे मिटले... 'यापुढच्या घटनांवर माझा ताबा नाही...' तिने मानत म्हंटलं. अचानक तिच्या मानत आवाज उमटला.... 'त्यावेळी तरी होता का? तिक्ष्णा; एखाद्याचे विचार दाबण्यापेक्षा बदलण्याचा प्रयत्न कर; उत्तर सापडेल. दाबल्याने ज्वालामुखी अजून भडकतो आणि वाट करून दिली तर लाव्हा शांतपणे ओघळून जातो...' नैनाने खाडकन डोळे उघडले. परत एकदा तिचे डोळे चमकत होते... आणि खोली एका निळसर प्रकाशाने भरून गेली होती.

***

"अग, उशीर केलास न. मला वाटलं झोप लागली तुला. आत येणं शक्य नाही आणि तुला बोलावण्याचं दुसरं एकही साधन नाही... अशा कात्रीत सापडलो आम्ही तिघे." संस्कृतीला बघताच तिच्या हातातून बॅग घेत गोविंद म्हणाला.

"झोपच लागली होती. वॉर्डनला सांगून ठेवलं होतं ते बरं झालं. नाहीतर काही खरं नव्हतं." गाडीत बसत संस्कृती म्हणाली.

"मला वाटलं नैनाने अडवलं की काय..." खिदळत शेषा म्हणाला.

"गप रे.... तिला गोविंद आवडत नाही म्हणून ती संस्कृतीला अडवेल असं मला वाटत नाही." जस्सी म्हणाला. यावर गोविंद, शेषा आणि जस्सी काहीतरी बोलायला लागले. गाडीच्या मागच्या काचेतून संस्कृतीने मागे वळून हॉस्टेलकडे बघितलं. तिच्या खोलीतून परावर्तित होणारा निळसर उजेड तिला दिसला.... गाडी पुढचं वळण घेतलं आणि हॉस्टेल संस्कृतीच्या नजरेआड झालं.

***

"यार गोविंद, इतकं पॉश हॉटेल? यार मी इतके पैसे नाही आणलेले... म्हणजे नाहीचेत माझ्याकडे." हॉटेलच्या दारात पोहोचल्या पोहोचल्या गोविंदला एका बाजूला घेत जस्सी म्हणाला.

"जस्सी, फलतुपणा करू नकोस. मी तुझ्याकडे पैसे मागितले का? चल आत. पटकन आवरून निघायचं आहे आपल्याला." गोविंद जस्सीला म्हणाला आणि संस्कृती, शेषा सोबत हॉटेलमध्ये शिरला. क्षणभर थांबून जस्सीने खांदे उडवले आणि तो देखील हॉटेलमध्ये शिरला.

"दोन रूम्स फक्त? गोविंद.....???" संस्कृती गोविंद सोबत रिसेप्शन जवळ उभी होती. दोन रूम्सच्या किल्ल्या गोविंदने घेताच तिने गोंधळून गोविंदला विचारलं.

"संस्कृती त्या जस्सीने हॉटेलच्या बाहेर मुक्ताफळं उधळली आहेत; आता तू सुरू होऊ नकोस. एक single occupency आहे आणि दुसरी tripal occupency आहे." गोविंद म्हणाला. मागून आलेला शेषा म्हणाला; "हो! Internally connected."

"शेषा...." गोविंदने काही म्हणायच्या अगोदर संस्कृतीच म्हणाली; "हो का? बरं झालं बाई... मला एकटीला झोप नाही येत. मधलं दार उघडं ठेऊ रात्री झोपताना." यावर गोविंद आणि जस्सी फसकन हसले आणि शेषाने खांदे उडवले. सगळे लिफ्टच्या दिशेने निघाले. पण थांबत गोविंद परत एकदा मागे वळला आणि त्याने रिसेप्शनला जाऊन चौकशी केली; "आम्हाला वेरूळ लेणी बघायला जायचं आहे. गाडीची सोय होऊ शकेल का? आणि एखादा चांगला जाणकार गाईड देखील."

"नक्की सर. किती वाजता निघणार आहात? त्याप्रमाणे गाडी बोलावून ठेवतो. तसे तिथे अनेक गाईड असतात. पण आमच्या हॉटेलमध्ये रजिस्टर्ड गाईड्स आहेत. त्यातला कोण आता आहे ते बघतो आणि त्याला देखील बोलावून घेतो. म्हणजे जाताना गाडीतच तो तुम्हाला माहिती सांगायला सुरवात करेल."

"That's great. लगेच निघू आम्ही. अगदी पंधरा मिनिटात." गोविंद हसत म्हणाला आणि लिफ्टच्या दिशेने निघाला.

चौघेही तयार होऊन आले. रिसेप्शनवरच्या मुलीने त्यांना गाडीचा नंबर दिला आणि म्हणाली; "सर, गाईड तुम्हाला लेण्यांजवळ येऊन भेटेल."

बरं म्हणून मान हलवत गोविंद हॉटेल बाहेर आला. त्याने तिघांना खुणेने समोरची गाडी दाखवली आणि चौघेही गाडीत जाऊन बसले.

"साब... क्या देखनेका पैले आपकु?" चौघेही गाडीत बसताच ड्रायव्हरने विचारले.

"मतलब?" शेषाने नकळून प्रश्न केला.

"सर, इधर बोहोत कूच है ना देखने जैसा. तो आप को पैले क्या देखना करके पुछा." ड्रायव्हर गाडी सुरू करत म्हणाला.

"सिधा एलोरा केव्हस लेना." चर्चेला संपवत गोविंद म्हणाला.

"हा साहाब." असं म्हणत ड्रायव्हरने गाड़ी हॉटेल बाहेर काढली.

"साहाब, हम पोहोच गये." ड्रायव्हरच्या आवाजाने चौघांनाही जाग आली. अवेळी उठून प्रवास केल्याने तसे चौघेही दमले होते. त्यामुळे गार हवा लागताच त्यांना झोप लागली होती. गाडी खाली उतरत त्यांनी आळस दिला.

"साहाब, उधरसे अंदर जानेका. उधर तिकीट मिलता है." ड्रायव्हरने माहिती दिली आणि चौघेही निघाले.

ड्रायव्हरने मागून हाक मारली आणि म्हणाला; "साहाब, कितना टाइम लगेगा?"

"अरे? अभि तो आये है.. क्या मालूम कितना टाइम लगेगा." शेषाने उत्तर दिलं.

"साहाब, मेरा भांजा इधर को एक साडी के दुकान मे काम करता है. तो सोचा उस्को जाके मिलके आता हु." ड्रायव्हर अजिजीने म्हणाला.

"हां. ठीक है. जाओ. बोहोत टाइम लगेगा इनको." तो आवाज ऐकून संस्कृती, गोविंद, जस्सी आणि शेषाने आश्चर्याने त्या दिशेने बघितलं.

एक उंचापुरा गोरासा मनुष्य त्यांच्या पासून चार फुटावर उभा होता. त्याचे घरे डोळे भेदक होते. चेहेऱ्यावर डाव्या गालावर एक मोठा व्रण होता. "तुमचीच वाट बघत होतो गोविंदजी." चौघांच्या दिशेने चालत येत तो म्हणाला.

"तुम्ही?" गोविंदने विचारलं.

"गाईड हवा होता ना तुम्हाला?" तो हसत म्हणाला.

"ओह! बरोबर !हॉटेलच्या रेसेप्शनमध्ये सांगितलं होतं मी. हॅलो. मी गोविंद." गोविंद हसत म्हणाला.

"हो! मी इथे पोहोचलो होतो आणि मग मला फोन आला. नमस्कार मॅडम." संस्कृतीकडे वळत तो म्हणाला.

"हाय." संस्कृती हसत पुढे येत म्हणाली. पण तिच्याकडे काहीसं दुर्लक्ष करत त्याने शेषाकडे बघत अगदी ओळखीचं हास्य केलं.

गोंधळलेल्या चेहेऱ्याने शेषाने त्याच्याकडे बघितलं. जस्सी काहीसं मागे उभं राहून होणाऱ्या ओळखी बघत होता. तो काहीसा अलिप्तच होता त्यासागळ्यांपासून. आपला कॅमेरा सावरत लेन्स चेक करत होता तो.

"साहाब?!" ड्रायव्हरने हाक मारली.

"हां हां! जाओ तुम." गोविंद त्याच्याकडे वळत म्हणाला.

"चला, तुमची तिकिटं काढून ठेवली आहेत मी." गाईड म्हणाला.

"तुमचं नाव काय म्हणालात?" शेषाने त्याला विचारलं.

"मही...." आपले भेदक डोळे शेषावर रोखत तो म्हणाला.

"मही? म्हणजे?" संस्कृतीने विचारलं.

"मही... महिरक्षक नाव आहे माझं. नावाचा अर्थ राजाचा रक्षक. अर्थात आता रक्षकांची गरजच नाही कारण आता राजेच राहिले नाहीत." मही... महिरक्षक बोलत होता. पण त्याच्या आवाजातून तो गम्मत करतो आहे की काहीतरी गंभीर सांगतो आहे ते कळत नव्हतं. संस्कृतीला एकूणच त्याचं व्यक्तिमत्व फारसं आवडलं नाही. त्यामुळे काही न बोलता ती चालायला लागली.

संस्कृती सोबत जस्सी देखील चालायला लागला. गोविंद आणि मही एकत्र निघाले आणि सर्वात शेवटी शेषा... आजूबाजूचा निसर्ग न्याहाळत निघाला.

ही मंडळी निघालेली बघून ड्रायव्हर गाडीकडे आला. आता गाडीत बसून तो निघणार एवढ्यात एक माणूस त्याच्याकडे आला आणि म्हणाला; "किधर है साहाब लोग?"

"क्या? कौन लोग?" ड्रायव्हरने आश्चर्याने विचारलं.

"अरे ये देख. मेरेको तुम्हारी गाडी का नंबर दिया था होटलसे. बोला साहाब लोग आये है अपना केव्हज देखनेको. तो मै आया. गाइड हूं ना." तो माणूस गोंधळून ड्रायव्हरकडे बघत म्हणाला.

"अरे? तू गाईड है? तो वो कौन था? साहाब लोग तो उसके साथ अंदर भी गये." ड्रायव्हर म्हणाला.

"साला... कौन था यार? मेरा पैसा मार गया?" गाइड म्हणाला. "देखता हूं अंदर जा के." असं म्हणून तो गाईड गेला.

नक्की काय झालं ते ड्रायव्हरला कळलं नाही. पण आता तर त्याच्यासोबत आलेले साहेब लोक आत गेले होते आणि त्यांना यायला वेळ लागेल हे नक्की होतं. त्यामुळे परवानगी घेतल्या प्रमाणे गाडी घेऊन तिथून निघाला.

लांबवर लेण्यांच्या दिशेने गोविंद, संस्कृती, जस्सी आणि शेषा सोबत आत जाणाऱ्या महिने एकदा मागे वळून बघत गाडी गेल्याची खात्री केली. त्याच्या चेहेऱ्यावर एक मंद हास्य पसरलं होतं.... मात्र ते या चौघांच्या गावी देखील नव्हतं.

क्रमशः