सिझोफ्रेनिया..... आजार की परसेप्शन!(?)(भाग 3)

 

सिझोफ्रेनिया..... आजार की परसेप्शन!(?)

भाग 3

ती शांत झालेली बघून तिच्या वडिलांनी तिला हाक मारली. "गिता.... बेटा.... काय झालं?"

"बाबा तुम्ही म्हणता ते खरं आहे. माझ्या लक्षात नाही आलं. नक्कीच विचार करण्यासारखा आहे हा मुद्दा. पण बाबा माझं म्हणणं वेगळंच आहे. हे मान्य की विकी एक पेशंट आहे. त्याने बर झाल्याची बतावणी बेमालूमपणे आजवर केली आहे. हे ही खरं की जर त्याची संपूर्ण केस स्टडी केली तर असा अर्थ निघेल कदाचित की तो कधीच पूर्ण बारा होऊ शकत नाही. पण म्हणून तो एक भाऊक मुलगा आहे आणि तो मला आवडायला लागला आहे; या दोन गोष्टींकडे मी कसं दुर्लक्ष करू?" गिता थोड्या दु:खी स्वरात म्हणाली.

तिचे बाबा तिच्याकडे बघून हसले. "आईचा राग आला आहे ना तुला गीतू?"

"हो!" थोड्या घुश्श्यात गीताने उत्तर दिलं.

बाबांनी तिच्या हातावर थोपटलं. ते म्हणाले,"बेटा ती तुझी आई आहे. विक्रमची नाही. त्यामुळे ती फक्त तुझाच विचार करते आहे न."

"बाबा, जर ती माझा विचार करते आहे तर मग तिला समजलं पाहिजे की मला विकी आवडायला लागला आहे. तिने किती ठाम भूमिका घेतली आहे. तिला माझ्या भावना समजत नाहीत असं नाही मी म्हणत. पण ती विकिचा विचार करायलाच तयार नाही आहे, हे मला खटकत आहे."

"गिता तिच्या बाजूने जर विचार केलास ना तर तुला तिची भूमिका पटेल बेटा. अग, तूच आत्ता म्हणालीस ना की कदाचित विक्रम कधीच बरा होऊ शकणार नाही? अग, मग अशा कायमस्वरूपी पेशंट बरोबर तू तुझं संपूर्ण आयुष्य काढावस अस तिला कसं वाटेल? बरं, तिचं जाऊ दे गिता; एक सायकॉलॉजिस्ट म्हणून तूच मला सांग... जर विक्रम सारखी केस तुझ्याकडे आली आणि असंच एखादी मुलगी तुला भेटायला आली. तिने जर तुला सांगितलं की या मुलाबरोबर मला माझं संपूर्ण आयुष्य काढायचं आहे, तर तू तिला काय सांगशील? भावनिक न होता प्रामाणिक उत्तर दे हं." गीताचे बाबा तिला म्हणाले.

मग मात्र गिता एकदम शांत झाली. थोडा विचार करून ती म्हणाली;"बाबा तुम्ही म्हणता ते खरं आहे. कदाचित मी अशा पेशंट बरोबर संपूर्ण आयुष्य घालवायला कोणा मुलीला सांगणार नाही. पण कोणा एका मुलीत आणि माझ्यात फरक नाही का बाबा? मी स्वतः सायकॉलॉजिस्ट आहे. त्यामुळे तर मी कायम विकिची ट्रीटमेंट निट चालू आहे की नाही यावर कायम लक्ष ठेवू शकेन ना!" गिताच्या या बोलण्याने तिच्या वडिलांच्या एक लक्षात आलं की गिता खरंच बरीच अडकली आहे विक्रांतमध्ये. त्याक्षणी गिता काही ऐकण्याच्या मनस्थितीत नाही हे त्यांच्या लक्षात आलं; आणि मात्र त्यांनी त्यांचा पवित्रा बदलला. ते म्हणाले;"ठीक आहे गिता. आपण यावर अजून काही महिन्यांनी बोलू. चालेल का?"

गितालासुद्धा विचार करायला थोडा वेळ हवा होता. ती जरी वडिलांशी वाद घालत असली तरी तिलाही हे पटत होतं की तिची बाजू थिटी आहे. त्यामुळे तिने लगेच ते मान्य केलं.

तिचे बाबा म्हणाले;"गीतू पण मग तू मला शब्द दिला पाहिजेस की तू तुझं मन आणि तुझा पेशा याचा निट समतोल राखशील. बेटा, अजून तर तुझी सुरवात आहे करियरची. त्यामुळे घाई करू नकोस कोणताही निर्णय घेण्याची; एवढंच सांगेन."

गिताला वडिलांच हे सांगणं पटलं. ती म्हणाली;"बाबा, काळजी करू नका. मी निर्णय घेऊन तुम्हाला येऊन सांगितला असं करणार नाही. तुम्ही माझ्या लहानपणापासून घरातला प्रत्येक निर्णय चर्चा करून घेतला आहात; हे मी पाहिलं आहे. आणि माझे विचार आणि मतं तुम्ही प्रामाणिकपणे समजून घ्याल आणि मगच तुमचं मत सांगाल याची मला खात्री आहे. आणि खरं तर मला पण थोडा वेळ हवा आहे विचार करायला."

तिच्या या समजूतदार बोलण्यावर तिचे बाबा हसले... तीसुद्धा हसली आणि बाबांना जाऊन बिलगली.

मध्ये दोन दिवस गिताची तब्बेत बिघडली. त्यामुळे ती क्लिनिकला गेली नव्हती. दिवसभर तशी झोपूनच होती ती. तिच्या आईने तसं कळवलं देखील होत क्लिनिकमध्ये. विक्रांतने गिताला त्याच्या मोबाईलवरून अनेकदा फोन केला होता. पण तापात असल्याने गीता फोन बंद ठेऊन आराम करत होती. दोन दिवसांनी गीताला थोडं बरं वाटत असल्याने ती दिवाणखान्यात बसली होती. त्यावेळी दरवाजाची बेल वाजली आणि तिने दार उघडलं तर दारात विक्रम उभा होता. त्याला अस अचानक घरी आलेलं बघून तिला खूप आश्चर्य वाटलं.

"अरे विकी तू कसा काय आत्ता? क्लिनिकमध्ये नाही गेलास?" तिने त्याला आत घेत विचारलं.

"नाही गेलो. जावसंच नाही वाटलं तू नसताना." असं म्हणून तो क्षणभर शांत बसला आणि मग अचानक तिचे दोन्ही हात धरून त्याने तिला जवळ बसवलं आणि म्हणाला;"गिता मला तू खूप खूप आवडतेस ग. कसं सांगू तुला? अग राजन, प्रकाश आणि हरीने अनेकदा सांगितलं की मी तुझ्याशी बोलण सोडलं पाहिजे. कारण तू कदाचित त्यांना स्वीकारणार नाहीस. पण तरीही आयुष्यात पहिलांदाच..... मी त्यांना न सांगता तुझ्याशी बोलणं चालू ठेवलं आहे. गिता आजवर मी माझ्या मित्रांशी कधीच खोटं बोललो नाही किंवा काही लपवलं नाही. पण तुझा विचार आला ना की तुझं माझ्या आयुष्यात असणं खूप महत्वाचं वाटतं."

विक्रमच्या अशा अचानक झालेल्या उद्रेकामुळे गिता गोंधळली होती. पण मग तिच्या लक्षात आलं की हीच वेळ आहे की विक्रमशी काही गोष्टी बोलता येतील. ती म्हणाली,"विकी मलाही तू खूप आवडतोस. तुलाही हे कळलं आहे. पण हे जे तू सारखं तुझ्या मित्रांना घाबरून असतोस ना ते मला अजिबात पटत नाही. मुळात तुला आणि तुझ्या मित्रांना असं का वाटतं की मी तुला त्यांच्यापासून तोडेन?" अस म्हणून गिताने त्याच्या डोळ्यात खोल बघितलं आणि त्याला विचारलं;"विकी, असं काही आहे का जे तू माझ्यापासून लपवतो आहेस?"

विक्रमच्या मनाचा निर्णय होत नव्हता. खरंच त्याचा जीव गीतामध्ये गुंतला होता. पण अजूनही त्याचा तिच्यावर पूर्ण विश्वास बसला नव्हता.

"ठीक आहे विकी. मी समजू शकते. असा काही विषय असेल जो मला सांगायचा की नाही असा तुझ्या मनात विचार येत असेल; तर ते चुकीचे नाही. मी थांबीन तू आपणहून बोलेपर्यंत." गीता मुद्धाम म्हणाली.

आता मात्र विक्रमच्या डोळ्यात तिला निश्चय दिसला. तो गीताकडे बघत म्हणाला;"गिता मी सिझोफ्रेनियाचा पेशंट आहे; अस डॉक्टर खरात आणि माझ्या वडिलांचं म्हणणं आहे."

तो अशी सुरवात करेल आणि लगेच इतके स्पष्ट बोलेल अस तिला वाटलं नव्हतं. पण म्हणूनच तिच्या डोळ्यात आश्चर्य उमटलं, जे आवश्यक होतं. अर्थात एका क्षणात गिता भानावर आली. आता तिची खरी कसोटी होती. तिने त्याच्याकडे बघितलं आणि म्हणाली;"विकी माझी चेष्टा करतो आहेस का? अरे, मी स्वतः सायकॉलॉजिस्ट आहे. मला नसतं का कळलं आतापर्यंत की तू पेशंट आहेस? मुख्य म्हणजे तुला माहित आहे ना की डॉक्टर खरात माझ्या वडिलांचे बेस्ट फ्रेंड आहेत. त्यांनी मला सांगितल नसतं का?"

"गीता त्यांनी तुला तसं सांगितलं नाही कारण त्यांच्या मते मला सिझोफ्रेनिया हा आजार झाला होता. पण आता मी संपूर्ण बरा आहे असं त्यांना आणि बाबांना वाटतं आहे." विक्रम म्हणाला.

"विकी आता मात्र हद्द झाली हं! मला वेडं ठरवण्यासाठी आला आहेस का तू आज? अरे तुला आजार होता; मग तू बरा झालास. काय प्रकार आहे हा?" गीता त्याला बोलतं करण्यासाठी म्हणाली.

"अस काय करतेस गिता? ऐकून तर घे माझं. माझी आई गेली ना त्यावेळी मी मनाने मोडून गेलो होतो. अग सुरवातीला मला आधार द्यायला माझी आई यायची माझ्याजवळ. मला धीर द्यायची; म्हणायची बेटा मन घट्ट कर; असा रडू नकोस. आता तुझ्या बाबांसाठी तूच आधार आहेस. आजी तुझं किंवा बाबांचं काही करणार नाही. उलट ती त्यांनासुद्धा बोलेल माझ्यावरून. तू रडत राहिलास तर तुलासुद्धा रागावेल. म्हणून रडू नकोस. बाबांना सांभाळ. सुरवातीला ती रोज यायची. पण मग एक दिवस म्हणाली; मी काही अशी रोज नाही येऊ शकणार तुला भेटायला. गिता, खरं सांगू का... मी काही खूप लहान नव्हतो माझी आई गेली तेव्हा. मला सगळं कळत होतं. बाबा म्हणायचे आई आता येऊ शकत नाही. पण हे देखील खरं आहे की माझी आई यायची. आणि ती गेली की मला खूप रडायला यायचं. आजीला नाही आवडायचं मी रडलेलं. म्हणून मग आई येऊन गेली की मी खाली जायचो मित्रांकडे. अगदी बाबा घरी येईपर्यंत मी त्यांच्याबरोबर असायचो. त्या तिघांनी मला खूप सांभाळलं ग त्यावेळी. अग, हरीला तर माझी आई एकदा घरातून बाहेर पडताना दिसलीसुद्धा होती. तोच म्हणाला होता मला. पण मी कितीही सांगितलं तरी माझ्या बाबांचा माझ्यावर विश्वास बसला नाही. अग माझी आई म्हणजे त्यांची पत्नी ना. पण तरीही ती मला भेटायला येऊ शकते; हे मान्य करायला ते तयार नव्हते. पण मग मी त्यांच्याशी कधी वाद नाही घातला. पण मग कधीतरी त्यांनी माझे मित्रदेखील नाहीत असं म्हणायला सुरवात केली. कुठूनतरी डॉक्टर खरातांना शोधून काढलं आणि मला तिथे घेऊन गेले. डॉक्टर खरातांनी अगोदर असं दाखवलं की त्यांचा माझ्यावर विश्वास आहे; आणि माझ्याकडून सगळं काढून घेतललं. मग मात्र त्यांनीसुद्धा माझ्या बाबांसारखं मला सांगायला सुरवात केली की माझी आई येतंच नाही. काही दिवसांनी आम्ही घर बदलंल. तोपर्यंत मला लक्षात आलं होत की माझ्या बाबांना बरं वाटायला हवं असेल तर मी आई भेटते हे म्हणणं बंद करायला हवं. मी आईबद्दल बोलायला लागलो की बाबा अस्वस्थ व्हायचे न. आणि आईने देखील मला बाबांना सांभाळायला सांगितलं होतं. शिवाय नवीन घरात आम्ही आलो आणि आईने येण बंद केलं. अग मी तिला नवा पत्ता द्यायला विसरलो होतो. त्यामुळे ती या नवीन घरी येऊ शकत नसेल. हळूहळू मी आईचं जाणं स्वीकारलं आणि मग हळूहळू सगळं ठीक होत गेलं."

गिता त्याचं म्हणणं नीट ऐकत होती. आणि तिला धक्यांवर धक्के बसत होते. तिच्या लक्षात आलं होतं की विक्रम कधीच बरा झाला नव्हता. विक्रम इतक्या सफाईने स्वतःच्या खऱ्या विचारांना लपवत होता की डॉक्टर खरातांसारखे अनुभवी आणि यशस्वी डॉक्टरसुद्धा तो बरा झाला आहे असं समजत होते.

विक्रम आपल्याच तंद्रीत बोलत होता. "गिता, मी नवीन घरी रहायला आलो ना तेव्हा जसं मी आईला नवा पत्ता द्यायला विसरलो होतो तसा माझ्या मित्रांना देखील नवा पत्ता द्यायला विसरलो होतो. पण माझे मित्र खरंच ग्रेट आहेत. त्यांनी मला शोधून काढलं; आणि मग ते अधून मधून थोडा वेळ मला भेटायला आमच्या नवीन घराकडे यायला लागले. यावेळी मात्र मी माझ्या बाबांना काही सांगतीलं नाही. एकतर त्यांनी परत घर आणि शाळा बदलली असती आणि परत मला सांगायला सुरवात केली असती की जशी आई नाही तसे हे मित्रदेखील नाहीत. सगळं कसं सुरळीत चाललं होतं. दहावी नंतर त्या तिघांनी माझ्याच कॉलेजमध्ये दाखला घेतला. मी त्या दिवशी खूप खुश होतो. त्याच आनंदात मी बाबांना सांगितलं की माझे तिन्ही बेस्ट फ्रेंड्स माझ्याच बरोबर माझ्याच कॉलेजमध्ये आहेत आणि मग माझ्या लक्षात माझी चूक आली. तरी राजन म्हणाला होता की बाबांना आमच्याबद्यल सांगू नकोस. त्यांना आम्ही आवडत नाही, त्यामुळे ते परत तुला आमच्यापासून तोडायचा प्रयत्न करतील. पण चुकून मी बोलून गेलो होतो.

बाबांनी पूर्वीप्रमाणे परत मला डॉक्टर खरातांकडे नेलं. डॉक्टर खरातांनी परत मला सांगायला सुरवात केली की माझे मित्र नाहीतच. त्यांचं म्हणणं खरं करण्यासाठी त्यांनी मला सांगितलं की मीचं आजारी आहे आणि माझ्या आजाराचं नाव सिझोफ्रेनिया आहे. अगोदर मला खूप राग आला होता त्यांचा. पण मग मी जेव्हा राजन, प्रकाश आणि हरीशी बोललो तेव्हा माझ्या मनातले प्रश्नच सुटले."

"अरे वा! सुटले तर! काय उपाय मिळाला तुला?" गीताने मुद्दाम त्याची तंद्री भंग केली. बोलतांना अडवल्यानंतर विक्रम काय करतो ते तिला पहायचे होते. तिच्या मते तो गोंधळायला हवा होता. किमान त्याची लिंक तोडली म्हणून तिच्यावर थोडा वैतागायला हवा होता. पण असं काहीच झालं नाही. विक्रमने तिच्याकडे बघितलं आणि म्हणाला;"अग गिता असं बघ, तुझ्या हातात आत्ता ग्लास आहे की नाही?" गिताने ग्लासकडे बघितलं आणि म्हणाली;"हो विकी! तुलासुद्धा तो दिसतो आहे की नाही?"

मात्र त्यावर विक्रमच उत्तर तिला पूर्णपणे अनपेक्षित होत. "गिता, तुझ्या हातात ग्लास नाही आहे. मी फक्त कल्पना करतो आहे की ग्लास आहे."

त्याच्या त्या उत्तराने गीताला एकदम धक्का बसला. कारण ग्लास तिच्याच हातात होता. क्षणभर तिला वाटलं की तिने कदाचित तो समोरच्या टीपॉयवर ठेवलाय की काय. पण मग त्या ग्लासचा स्पर्श विक्रमला करत ती म्हणाली;"विक्रम, अरे तुला स्पर्श जाणवत नाही का? हा बघ, तुझ्या हाताला मी हा ग्लास लावला आहे."

"तू म्हणतेस तर हो... होतोय स्पर्श माझ्या हाताला." विक्रम म्हणाला.

आता त्याच्या अशा उत्तराने गिता निरुत्तर झाली. ती शांतपणे विक्रमकडे बघत बसून राहिली. कारण तिला लक्षात आलं की जर विक्रम असं काहीतरी उत्तर देतो आहे तर त्याचा अर्थ त्याला त्याचा मुद्दा कदाचित पटवायचा आहे.

"विक्रम मला कळतं आहे की तुला ग्लास दिसतो आहे. नाहीतर तू त्याचा उल्लेखच केला नसतास. पण तुला तुझा मुद्दा मला सांगायचा आहे. म्हणूनच तू हा ग्लास माझ्या हातात असणं हे फक्त माझ म्हणणं आहे असं म्हणतो आहेस. तू बोल विक्रम; मी ऐकते आहे." गिता म्हणाली आणि विक्रम हसला.

"गीतू तू ना मला ओळखायला लागली आहेस माझ्या मित्रांसारखी! तर, तुझ्या हातात ग्लास आहे असं तू म्हणते आहेस. किंवा समजा आत्ता इथे अजून ४-५ माणसं असती आणि त्यांनी म्हंटलं असतं... तर मग खरंच तुझ्या हातात ग्लास आहे हे सिद्ध झालं असतं. बरोबर? आणि समजा तू एकटीनेच म्हंटलं असतंस की तुझ्या हातात ग्लास आहे पण बाकीच्यांनी म्हंटलं असतं की तुझ्या हातात असं काहीच नाही... तर मग पलीकडच्या खोलीतल्या लोकांना काय वाटलं असतं?" विक्रमने तिला विचारलं.

गिता एकदम गोंधळली. "अरे काय म्हणतो आहेस तू?" तिने विक्रमला विचारलं.

"अग, असं काय करतेस? बरं! परत सांगतो. थोडं वेगळ्या पद्धतीने. तू जर एखादी गोष्ट या खोलीत आहे म्हणते आहेस आणि इतरांनी दुजोरा दिला, तर तू जे म्हणते आहेस ते खरं ठरतं; बरोबर? पण जर तू म्हणते आहेस त्याला दुजोरा नाही मिळाला तर मग तू कितीही ओरडून सांगितलंस तरी ते खरं ठरत नाही. हो की नाही?" विक्रमने परत एकदा त्याचं म्हणणं सांगायचा प्रयत्न केला.

गिताला आता त्याचा मुद्दा लक्षात आला. "विकी, तू म्हणतो आहेस ते बरोबर आहे. पण मुळात माझ्या हातात ग्लास आहे हे इतरांना दिसत असतंचं नं. त्यामुळे जर त्यांनी ते नाकारलं तर मी ते सिद्ध करू शकते न? त्या ग्लासचा स्पर्श त्यांच्या हाताला करून. किंवा काचेचा ग्लास असल्याने तो जमिनीवर फोडून... त्यामुळे केवळ मी म्हणते म्हणून हे सिद्ध होत नाही की ग्लास आहे; तर त्याच्या अस्तित्वाला सिद्ध केल्यानंतर ते मान्य होतं." गीताने एकूण चर्चेला तिला हवं तसं वळण द्यायला सुरवात केली. तिच्या एक लक्षात आलं होतं की विक्रमच्या विचारांना योग्य मार्गावर आणणं; आणि तेही इतर कोणी नाही तर त्याने स्वतःच; हाच एक उपाय आहे तो बरा होण्यासाठी.

"विकी तो ग्लास आणि त्याचं असणं याबद्धल आपण नंतर बोलू. अगोदर तू मला जे सांगत होतास ते पूर्ण कर बघू. तुझं आणि तुझ्या मित्रांचं असं काय बोलणं झाल रे की सगळे प्रश्नच सुटले." तिने त्याला आठवण करून दिली.

"गिता तुलासुद्धा मी सिझोफ्रेनिक वाटतो आहे का?" अचानक विक्रमने तिला विचारलं.

"विकी, मी जे विचारते आहे ते सोडून तू असं मलाच का सारखे प्रश्न विचारतो आहेस? जर तुला नसेल सांगायचं की तू आणि तुझ्या मित्रांनी मिळून तो प्रश्न कसा सोडवला तर राहु दे. मी आग्रह करणार नाही. पण मी तुला हे सगळं माझ्या उत्सुकतेमुळे विचारते आहे." त्याच्या प्रश्नाचं उत्तर टाळत गीताने थोडा त्याच्या भावनांना हात घातला. आणि त्याचा योग्य तोच परिणाम झाला.

"असं नाही ग. पण तू अगदी डॉक्टरच्या भूमिकेतून विचारल्यासारखं विचारते आहेस म्हणून मला वाटलं." विक्रम नरमून म्हणाला आणि सांगायला लागला;"अग उत्तर सोप्प होतं. आम्ही सर्वांनी मिळून चर्चा करून ते शोधलं होतं. मी पूर्वी प्रमाणेच डॉक्टर खरातांचं म्हणणं मान्य करायचं. ही पहिली गोष्ट. आणि त्याहूनही महत्वाचं म्हणजे त्यांच्या लक्षात येणार नाही अशा प्रकारे सिझोफ्रेनिया आजाराचा अभ्यास स्वतःच करायचा. उत्तर तर मिळालं होतं. फक्त ते कसं करायचं ते कळत नव्हतं. कारण मी जरी अभ्यास करायचा म्हंटलं तरी बाबांचं माझ्यावर बारीक लक्ष असणार. त्यात डॉक्टर आता परत औषध सुरु करणार. म्हणजे एकतर मी थोडा जास्त झोपायला लागणार, जेवण-खाण नकोस होणार. उत्साह नाही वाटणार.... हे माझ्या लक्षात आलं होतं. त्यामुळे काय करावं याचा मी विचारच करत होतो; आणि उत्तर डॉक्टर खरातांनीच दिलं. त्यांनी मला विचारलं की मी त्यांच्याच क्लिनिकमध्ये काम करेन का! मी लगेच हो म्हणून टाकलं. पण जर मला केसेसचा अभ्यास करायचा असला तर ते मी एकटा असतानाच शक्य होतं. म्हणून मग मी पोस्ट ग्रजुएशन करणार आहे असं सांगून क्लिनिक बंद असताना आत थांबायची परवानगी घेतली.

गिता त्यानंतर मात्र मी खूप प्रामाणिकपणे अभ्यास केला या आजाराचा. केसेसचा खजिनाच होता डॉक्टर खरातांच्या क्लिनिकमध्ये. शिवाय इंटरनेट होताच; जास्तीच्या माहितीसाठी.

त्या अभ्यासातूनच मला कळलं की सिझोफ्रेनिया हा विचारांचा आजार आहे. हा काही दुभंगलेल्या व्यक्तिमत्वाचा विषय नाही. किंवा हा आजार असणारी व्यक्ती समाजासाठी भयावह देखील नसते. अनेकदा हा आजार अनेक पिढ्यांअगोदर त्या घरातील कोणालातरी झालेला असतो. म्हणजे किमान ७०% वेळा असं असतं. मेंदूमधल्या काही रसायनांच्या असंतुलनामुळे हा आजार होऊ शकतो. serotonin आणि dopaminc अशी त्या केमिकल्सची नावं आहेत. त्यांच्या असंतुलनामुळे मेंदू विचित्र प्रतिक्रिया देतो. हा आजार असणाऱ्यांना आवाज, वास, दृष्टी, चव या बाबतीत भ्रम होऊ शकतात.

ही माहिती कळल्यानंतर मी स्वतःचा अभ्यास सुरू केला. मुळात बाबांना गप्पांमधून विचारलं की त्यांच्या किंवा आईकडंच्या नात्यामध्ये मागच्या पिढीत हा आजार कोणाला कधी झाला होता का? पण तसं काही नव्हतं. मग मी स्वतःच्या serotonin आणि dopaminc टेस्ट्स करून घेतल्या. बाबांच्या किंवा डॉक्टरांच्या नकळत हं. त्यात थोडं असंतुलन आलं खरं. पण हे असंतुलन अस्वस्थ मनःस्थितीत येऊ शकतं हे मी शोधून काढलं. बाबांना मी आजारी आहे असं वाटतं यामुळे मी सतत अस्वस्थ तर होतोचं न. म्हणजे असंतुलन असूनसुद्धा मी सिझोफ्रेनिक आहे असं म्हणणं योग्य होत नव्हतं. बरं वास, दृष्टी, चव, आवाज या बाबतीत मला भ्रम देखील नाहीत. डॉक्टर खरातांच्या क्लिनिककडे जातांना ती कचऱ्याची पेटी आहे तिथून येताना मला खूप त्रास व्हायचा वासाचा. एकदा तिथून जातांना मी मुद्धाम बाबांना म्हणालो किती छान वाटतंय नं? तर ते म्हणाले हा वास सोडला तर सगळं छान आहे. अशाच प्रकारे मी दृष्टी, चव आणि आवाजाच्या बाबतीत खात्री केली. गीतू, इतरांना प्रत्येक गोष्ट जशी दिसते किंवा जाणवते तशीच ती मला दिसते किंवा जाणवते. मग मी समजून चुकलो की मला असा कोणताही आजार नाही आहे." विक्रमचं ते बोलणं ऐकून गिताला काय बोलावं तेच कळेना.

एखाद्या अत्यंत हुशार आणि सयुक्तिक विचार करणाऱ्या व्यक्तीसारखा विक्रम बोलत होता. मुख्य म्हणजे त्याचे मुद्दे सरळ खोडून काढणं अवघड होतं हे गिताच्या लक्षात आलं. त्याने सिझोफ्रेनिया या विषयाचा खूप चांगला अभ्यास केला होता आणि त्याच्या वागण्याचं स्पष्टीकरण त्याने स्वतःलाच देऊन तेच योग्य आहे अशी समजूत देखील करून घेतली होत. बरं, त्याने याविषयी आत्ता जे सांगितलं होतं ते वैज्ञानिक निकषावर बरोबरच होतं. त्याला त्याचे मित्र दिसतात हा दृष्टी भ्रम आहे हे त्याला मान्यच नव्हतं; त्यामुळे त्याविषयी तो बोलायलाच तयार नव्हता.

आता गीता समोर एक खूप मोठं आव्हान उभं राहीलं होतं. तिला विक्रमला संशय येऊ न देता हे समजावायचं होतं की त्याचे मित्र मुळात नाहीच आहेत. म्हणजे त्याला दृष्टिभ्रम आहे. हे एक आव्हान एवढ्यासाठी होतं कारण आता विक्रमला याविषयातील माहिती होती; त्यामुळे गीताने कितीही प्रयत्न केला असता तरी तिचे मुद्दे तो खोडून काढू शकत होता.

क्रमशः